Overheid als concurrent van de markt

Toen eind jaren tachtig een privatiseringsgolf spoelde over Nederland (en de gehele westerse wereld) was de alom gekoesterde gedachte dat dat de dienstverlening aan klanten ten goede zou komen. Immers, de bureaucratie van het ambtenarenapparaat had er vooral voor gezorgd dat je maandenlang moest wachten voordat je telefoon bijvoorbeeld aangesloten werd. Terwijl dat toch een vrij simpele handeling was. Die gedachte destijds was dan ook niet zo vreemd. Zeker als je bedenkt dat de zeer omvangrijke collectieve sector in de oostbloklanden destijds failliet werd verklaard. Maar als je nu, na ongeveer 20 jaar, de balans opmaakt van wat de privatisering ons heeft gebracht, blijkt deze wat anders uit te pakken dan destijds werd gedacht. De telefoonmaatschappijen zijn daar het meest in het oog springende voorbeeld van. Jarenlang worden klanten al geteisterd door een abominabele dienstverlening. Waar ze in eerste instantie nog uit hun slof konden schieten over zoveel starheid en klantonvriendelijkheid, zijn de meesten er inmiddels apathisch door geworden. Krijg je met een telecombedrijf te maken, dan is het bijna wachten op problemen en die neem je dan maar op de koop toe. Het initiatief van Youp van 't Hek moet dan ook absoluut toegejuicht worden. Maar het zijn niet alleen de telecombedrijven, ook grote verzekeringsbedrijven of energiebedrijven kunnen er wat van. Of beter gezegd: weinig van. De paarse krokodil is niet voor niets inmiddels een begrip dat staat voor klantonvriendelijk procedureel geneuzel. Je zou dus kunnen concluderen dat de bureaucratie niet slechts voorbehouden blijft aan de overheid, maar zich ook in de markt voordoet. Met alle gevolgen vandien. Meer overheid en minder markt dan? Anno 2010 is dat nog vloeken in de kerk. Maar als je bedenkt dat een organisatie als de belastingdienst haar propositie van de afgelopen 20 jaar wel waarmaakt, is dit helemaal niet zo'n gekke gedachte. Die propositie zou voor de gehele overheid kunnen gelden als concurrent van de markt. Want leuker wordt het er niet op met meer overheid. Maar het zou zomaar kunnen dat het er wel makkelijker door wordt.

Waarom verliezen de democraten?

Volgens Charles Groenhuijsen in Pauw en Witteman heeft het verlies van de democraten vooral te maken met de rechtse onderstroom die altijd in Amerika aanwezig is. Dat zal allemaal wel, want het geloof in de vrije markt en de beperkte overheidsinvloed is duidelijk sterker in Amerika dan in Europa. En bovendien zijn de mensen die hier zeer fundamenteel in geloven behoorlijk machtig. Een televisiezender als Fox News is 1 grote propagandamachine voor de republikeinen. Dit maakt een verschuiving naar een meer sociaal stelsel vrij lastig. Toch was ik het vooral eens met Jeroen Smit. In Pauw en Witteman opperde hij dat de oorzaak voor het verlies van de democraten wellicht veel platter is. Namelijk de teleurstelling dat na 2 jaar presidentschap de werkloosheid en het begrotingstekort nog altijd hoog zijn. De 'Change' die Obama had beloofd, blijft ogenschijnlijk uit. Maar heeft Amerika zich niet in de afgelopen 2 jaar terug getrokken uit Irak? Is er niet een nieuw zorgverzekeringsstelsel in de maak? Kruipt de economie niet uit het dal? Volgens mij is de verandering die Obama de afgelopen 2 jaar teweeg heeft gebracht redelijk ongekend. Maar blijkbaar als je zelf de afgelopen 2 jaar nog niet de vruchten hebt geplukt van de veranderingen die op macro-niveau zijn gerealiseerd, laat je je leiden door teleurstelling. Althans, dat geldt voor de velen die nu niet meer naar de stembus zijn gegaan of nu op de republikeinen hebben gestemd. Tja, dan is de conclusie dat de oorzaak voor het verlies inderdaad heel plat is: dat veel mensen niet in staat zijn buiten hun eigen belevingswereld te treden en ook het geduld niet hebben om de 'Change' een echte kans te geven.

Laat Obama zijn werk afmaken

In Nieuwsuur was gisteren een aardige reportage over de dalende opiniepeilingen over het presidentschap van Obama. Reden hiervoor is de aanhoudende lastercampagne van de republikeinen. Die gebruiken daarbij argumenten als: het werkloosheidscijfer is opgelopen naar 10%, het begrotingstekort is nog nooit zo hoog geweest. Eigenlijk heel simpel om deze aantijgingen jegens Obama te verwerpen. Want iedereen met een beetje gezond verstand weet dat dit de gevolgen zijn van de crisis, die bij banken en verzekeraars is ontstaan. Dat Obama bij zijn aantreden meteen ingrijpende maatregelen heeft genomen om de neerwaartse spiraal een halt toe te roepen, daar hoor je zijn tegenstanders niet over. En ja, daardoor is het begrotingstekort aanzienlijk gestegen, maar het alternatief was een herhaling van de jaren dertig. Namelijk niets doen en erop vertrouwen dat de markt zichzelf wel herstelt. Met alle economische en politieke gevolgen vandien. Het is dan ook een gotspe dat die republikeinen enorm veel geld over de balk smijten met hun lastercampagne. En als je die spotjes dan ziet, dan geloof je bijna niet dat ze nog effect hebben ook. Wat ze daarin doen, is ongeveer hetzelfde als beweren dat Patrick Kluivert een slechte spits was omdat hij wel eens een kans heeft gemist. Maar blijkbaar gaan veel mensen daar toch in geloven als je het maar vaak genoeg herhaalt, zeker met bepaalde sfeerbeelden erbij. Ik zou zeggen: Obama, kies frontaal de tegenaanval, want inderdaad gaat het hier niet meer over de economie of over de inrichting van de maatschappij. Met dit soort misdadige praktijken van republikeinen is de democratie in gevaar.

Arme Job Cohen

Nu de formatie rond is en diverse (voornamelijk) heren en dames van CDA en VVD hun opwachting maken voor de foto op het bordes met de koningin, likt de PVDA zijn wonden. Als net niet grootste partij vist het nu volledig achter het net. Veel kritiek is er op partijleider Job Cohen. Maar waarom eigenlijk: omdat het 'enkel' een goed bestuurder is en geen debater? Maar volgens mij hebben we juist iemand nodig die het land goed kan besturen. Eens te meer blijkt onze mediacratie niet optimaal te werken, want dat Cohen tijdens de lijsttrekkersdebatten luisterde naar zijn opponenten (zoals het een goed bestuurder betaamt) wordt hem nu verweten. Waar de andere lijsttrekkers vooral bezig waren met snelle one-liners wilde Cohen tijdens de debatten vooral de dialoog aangaan. Hierdoor wist hij, in de weinige zendtijd die hem ter beschikking stond, onvoldoende punten te scoren. Had hij dat wel gedaan dan was er misschien een kabinet Cohen 1 gekomen. Niet dat mijn politieke voorkeur nu uitgaat naar de PVDA, maar het is wel jammer dat in een mediacratie niet automatisch de beste bestuurder het land kan gaan besturen.

Politici zijn net mensen

"Wat zij in het formaat ziet, formatie. En als dat zooitje beschimmelde draaikonten na 3 maanden nog geen akkoord heeft, zal de koningin haar haar losgooien en uitroepen: vooruit met de geit, je leeft maar 1 keer. Wij van de tegenpartij zullen dan uiteindelijk op het bordes verschijnen", aldus F. Jacobse, toen erevoorzitter van de tegenpartij. De huidige ontwikkelingen op en rond het Binnenhof doen soms denken aan deze sketch van Koot en Bie vele jaren geleden. Het is voor te stellen dat de koningin gek wordt van al het gekonkel en geruzie. Water bij de wijn doen om in het landsbelang snel tot een akkoord te komen, is blijkbaar erg lastig voor politici. Eens te meer blijkt dat politiek in eerste instantie om macht gaat en pas in tweede instantie om een goede inrichting van de samenleving en het oplossen van de huidige maatschappelijke problemen. De vraag is dan: kunnen we dat de politici aanrekenen of is dit langdurige proces inherent aan het systeem in het algemeen en de verkiezingsuitslag in het bijzonder. Ik neig naar het laatste. In de economische wetenschap is de vooronderstelling dat mensen vooral uit eigenbelang handelen. In de politiek is dat niet anders. Politici willen macht vergaren om op hun manier de samenleving in te kunnen richten. In die zin probeert een politicus macht te vergaren zoals een ondernemer een klant of opdracht probeert binnen te halen. In beide gevallen proberen ze de concurrent te slim af te zijn en in beide gevallen gaat dat er niet altijd even eerlijk aan toe. En in de sport wordt ook regelmatig de trucendoos opengetrokken om maar het gewenste resultaat te behalen. Oftewel, niets menselijks is politici vreemd. Waarom dan dat disproportioneel vele gekanker op politici? Ten eerste omdat elke kleine ontwikkeling- en vooral elke misstap- in de politiek enorm wordt uitvergroot in de media. Maar wat nog schadelijker is voor het imago van politici is dat zij alleen door macht te verwerven maatschappelijke veranderingen kunnen realiseren. Daardoor lijkt het vaak alsof zij alleen maar met machtsspelletjes bezig zijn en onvoldoende het algemene belang voor ogen houden. In het bedrijfsleven vechten ze elkaar ook voortdurend de tent uit, maar daar zit de media veel minder op. Kortom, het gekanker op politici mag dan vaak terecht zijn, maar bedenk dan wel in welke context zij moeten opereren en wat zij uiteindelijk willen realiseren. En vooral dat zij soms typisch menselijke trekjes vertonen, zoals met trucs en foefjes resultaten behalen.

Het doel heiligt de middelen

Nederland wilde ten koste van alles wereldkampioen voetbal worden. Het team geloofde heilig in de professionaliteit van het provoceren van de tegenstander. Al zo vaak was het Nederlands elftal op een groot toernooi in schoonheid gestorven. Ditmaal keken we wel beter uit: tegenstander provoceren, scheidsrechter bewerken, het mocht allemaal om maar de heilige missie te volbrengen. Maar die missie is niet geslaagd. En in tegenstelling tot in 1974 en misschien ook wel 1978 heeft het Nederlands elftal nu niet alleen de finale verloren, maar is ook de reputatie van de nederlandse voetbalschool geschonden. We waren niet meer die naieve romantici die prachtig voetbal speelden, maar de in een gemene wereld volwassen geworden kerels voor wie het resultaat het enige is dat nog telt. Voor het oog van de hele wereld gaf Nigel de Jong zijn opponent een doodschop en speelde Marc van Bommel voortdurend op het randje en erover. We zijn weliswaar tweede geworden, maar hebben heel veel aan goodwill verloren. Waar nu nog altijd vol lof gesproken wordt over de teams van Frankrijk en Brazilie in 1982 en Nederland in 1974 (teams die toen niets wonnen), daar zal over 4 jaar al niemand buiten Nederland het meer hebben over dit Nederlands team. Ook niet als ze de finale gewonnen hadden? Nee, of dan hooguit in negatieve zin. Wat is het dan waard om in de boeken als wereldkampioen bijgeschreven te worden, kun je je afvragen. Slechts voor de statistieken? En voor het historische volksfeest achteraf? Dat brengt de mensen in vervoering, maar wel met de wetenschap dat de overwinning eigenlijk gestolen is. Truth is a daughter of time. Na verloop van tijd staat de echte winnaar toch wel op in de publieke opinie. Dat is niet romantisch, maar realiteit. Dus laat het Nederlands elftal voortaan zichzelf zijn en de wereld laten zien hoe goed we werkelijk zijn.

De euro staat onder druk nu landen als Griekenland er dubieuze begrotingen op na blijken te houden. Toen de Europese muntunie tot stand kwam, zijn er criteria vastgesteld waar landen aan moeten voldoen. Zoals de staatsschuld mag niet meer dan (ik geloof) 60 procent van het bruto nationale product bedragen en het begrotingstekort mag niet meer dan 3 procent zijn van het bnp. De vraag is wie wat voor sancties er op staan als landen zich niet aan deze criteria houden. Straf je een land in nood dan zal dat land volgende keer nog meer moeite hebben om aan de criteria te voldoen. Maar regels niet handhaven is ook vaak een slechte optie. Dat blijkt nu dus. Wat te doen: Griekenland uit de muntunie? Of extra steun? Het is kiezen uit twee kwaden. Griekenland uit de muntunie zou de economische situatie in het land nog verder verslechteren. Maar extra steun betekent dat de eerdere afspraken niet nagekomen worden, waardoor de geloofwaardigheid van de muntunie wordt aangetast. Een derde, en beste, alternatief is het deze keer door de vingers zien en redden wat er te redden valt. Op voorwaarde dat er heel dudelijke afspraken worden gemaakt mocht dit nog een keer voorkomen. De muntunie is nog jong en vertoont af en toe nog kinderziektes. Maar een kind gedijt vooral bij het stellen van grenzen. Alleen door het stellen van grenzen kan de muntunie tot wasdom komen. Een volwassen muntunie heeft die grenzen dan zowel letterlijk als figuurlijk niet meer nodig. Dus Europese commissie of beter gezegd regeringsleiders van de lidstaten: laat de muntunie weer opstaan na deze val en spreek de verantwoordelijken voor deze val streng doch rechtvaardig toe. Met opgeheven vinger dat er wat zal zwaaien als het nog een keer gebeurt.

Mijn eerste post

Hoewel al vaak als ghostwriter op blogs geschreven, is het nu de eerste keer op persoonlijke titel. Nou ja, met een schuilnaam dan. Maar het zijn wel mijn meningen en niet die van de CEO van een grote onderneming. Mijn eerste indruk: leuk, ga ik vaker doen. Doe dit vooral voor mezelf, maar ook met de wetenschap dat je je ziel op straat legt. Maar goed, ik ben van plan om vooral over opmerkelijke feiten in het nieuws te schrijven. Of zaken waar ik me in mijn persoonlijke leven over verbaas.