Overheid als concurrent van de markt

Toen eind jaren tachtig een privatiseringsgolf spoelde over Nederland (en de gehele westerse wereld) was de alom gekoesterde gedachte dat dat de dienstverlening aan klanten ten goede zou komen. Immers, de bureaucratie van het ambtenarenapparaat had er vooral voor gezorgd dat je maandenlang moest wachten voordat je telefoon bijvoorbeeld aangesloten werd. Terwijl dat toch een vrij simpele handeling was. Die gedachte destijds was dan ook niet zo vreemd. Zeker als je bedenkt dat de zeer omvangrijke collectieve sector in de oostbloklanden destijds failliet werd verklaard. Maar als je nu, na ongeveer 20 jaar, de balans opmaakt van wat de privatisering ons heeft gebracht, blijkt deze wat anders uit te pakken dan destijds werd gedacht. De telefoonmaatschappijen zijn daar het meest in het oog springende voorbeeld van. Jarenlang worden klanten al geteisterd door een abominabele dienstverlening. Waar ze in eerste instantie nog uit hun slof konden schieten over zoveel starheid en klantonvriendelijkheid, zijn de meesten er inmiddels apathisch door geworden. Krijg je met een telecombedrijf te maken, dan is het bijna wachten op problemen en die neem je dan maar op de koop toe. Het initiatief van Youp van 't Hek moet dan ook absoluut toegejuicht worden. Maar het zijn niet alleen de telecombedrijven, ook grote verzekeringsbedrijven of energiebedrijven kunnen er wat van. Of beter gezegd: weinig van. De paarse krokodil is niet voor niets inmiddels een begrip dat staat voor klantonvriendelijk procedureel geneuzel. Je zou dus kunnen concluderen dat de bureaucratie niet slechts voorbehouden blijft aan de overheid, maar zich ook in de markt voordoet. Met alle gevolgen vandien. Meer overheid en minder markt dan? Anno 2010 is dat nog vloeken in de kerk. Maar als je bedenkt dat een organisatie als de belastingdienst haar propositie van de afgelopen 20 jaar wel waarmaakt, is dit helemaal niet zo'n gekke gedachte. Die propositie zou voor de gehele overheid kunnen gelden als concurrent van de markt. Want leuker wordt het er niet op met meer overheid. Maar het zou zomaar kunnen dat het er wel makkelijker door wordt.

Waarom verliezen de democraten?

Volgens Charles Groenhuijsen in Pauw en Witteman heeft het verlies van de democraten vooral te maken met de rechtse onderstroom die altijd in Amerika aanwezig is. Dat zal allemaal wel, want het geloof in de vrije markt en de beperkte overheidsinvloed is duidelijk sterker in Amerika dan in Europa. En bovendien zijn de mensen die hier zeer fundamenteel in geloven behoorlijk machtig. Een televisiezender als Fox News is 1 grote propagandamachine voor de republikeinen. Dit maakt een verschuiving naar een meer sociaal stelsel vrij lastig. Toch was ik het vooral eens met Jeroen Smit. In Pauw en Witteman opperde hij dat de oorzaak voor het verlies van de democraten wellicht veel platter is. Namelijk de teleurstelling dat na 2 jaar presidentschap de werkloosheid en het begrotingstekort nog altijd hoog zijn. De 'Change' die Obama had beloofd, blijft ogenschijnlijk uit. Maar heeft Amerika zich niet in de afgelopen 2 jaar terug getrokken uit Irak? Is er niet een nieuw zorgverzekeringsstelsel in de maak? Kruipt de economie niet uit het dal? Volgens mij is de verandering die Obama de afgelopen 2 jaar teweeg heeft gebracht redelijk ongekend. Maar blijkbaar als je zelf de afgelopen 2 jaar nog niet de vruchten hebt geplukt van de veranderingen die op macro-niveau zijn gerealiseerd, laat je je leiden door teleurstelling. Althans, dat geldt voor de velen die nu niet meer naar de stembus zijn gegaan of nu op de republikeinen hebben gestemd. Tja, dan is de conclusie dat de oorzaak voor het verlies inderdaad heel plat is: dat veel mensen niet in staat zijn buiten hun eigen belevingswereld te treden en ook het geduld niet hebben om de 'Change' een echte kans te geven.