De mens is niet alleen competitef

Gisteren was er een interessante uitzending van Tegenlicht. Over de toekomst. Altijd leuk natuurlijk, want wat brengt de toekomst ons? Een van de geinterviewden, een bioloog, liet vanuit zijn expertise zijn licht schijnen op de economische wetenschap. En in het bijzonder de economische ontwikkelingen van de laatste jaren. Hij komt tot de conclusie dat de mens weliswaar een competitief wezen is, maar ook een sociaal dier. Economische modellen houden daar onvoldoende rekening mee. Terwijl de economische wetenschap toch vooral ook een gedragswetenschap is. Als we kijken naar de recente economische ontwikkelingen dan kunnen we duidelijk stellen dat het gevaar kwam door het teveel najagen van persoonlijk gewin. Onder Reagan en Thatcher is een wereldwijde beleidskoers ingezet op basis van het geloof dat je de markt zoveel mogelijk zijn gang moet laten gaan. Maar het uitgangspunt voor dit economische model is nogal eendimensionaal, namelijk dat de mens een competitief wezen is. Vooral in het Angelsaksische model was de heersende gedachte dat de economie gebaat is bij prikkels die de hebzucht van individuen kunnen bevredigen. Voor een duurzame economische groei is dat zeer de vraag. Want waar voelen mensen zich wel bij? Natuurlijk is dat het hebben van succes, maar uit de biologische wetenschap is gebleken dat mensen zich ook prettig voelen als ze iets voor een ander kunnen betekenen. De bioloog in Tegenlicht vertelde over proeven met apen, waaruit blijkt dat een aap liever deelt dan dat hij alles krijgt en de rest niets. En dat bij hersenscans een genot is waar te nemen als iemand wat voor een ander kan betekenen. De gedachte van 'the winner takes all' druist dan ook in tegen de biologische samenstelling van de mens. Het wordt daarom hoog tijd dat economen ook deze karaktereigenschap opnemen in hun modellen. Alleen al om politici een handvat aan te reiken voor het voeren van een duurzaam sociaal-economisch beleid.